Pesten op school en de invloed van omstanders

22 Sep Pesten op school en de invloed van omstanders

Een leerling die herhaaldelijk vervelende opmerkingen maakt tegen een medeleerling. Een kind dat regelmatig spullen wegneemt van een klasgenoot. Een leerling die online wordt lastiggevallen via sociale media.

Pesten kan ernstige negatieve gevolgen hebben. Het kan emotionele effecten hebben zoals verdriet, angst, een laag zelfbeeld of een gevoel van eenzaamheid. Het kan leiden tot concentratieproblemen, afnemende schoolprestaties en verzuim. Maar, het kan ook maken dat iemand het moeilijker vindt om vriendschappen op te bouwen. Langdurig pesten kan zelfs leiden tot depressie of een angststoornis.

Vaak denken we bij het woord ‘pesten’ dat het alleen om leerlingen gaat. Helaas komt pesten ook in docententeams voor.

Een docent die zo nu en dan een kleinerende opmerking maakt tegen een collega in het bijzijn van anderen over zijn/haar lesmethode. Het buitensluiten van een collega bij een sociaal evenement, het negeren van iemands inbreng tijdens een vergadering of het achterhouden van informatie.

Pesten onder collega’s kan leiden tot stress, een verminderde productiviteit of ziekteverzuim.

Het is dus belangrijk om pesten serieus te nemen en actie te ondernemen om het te voorkomen en te stoppen. Niet alleen omdat het voor de leerling of docent die het overkomt verwoestend kan zijn, maar ook omdat het niet bijdraagt aan een goede sfeer en gevoel van veiligheid binnen de school of werksituatie.

Vaak wachten we te lang met actie ondernemen. Dan doen we net alsof het pesten er niet is, nemen we het niet serieus of beschouwen het als iets onschuldigs. En als het dan toch een echt probleem wordt, hebben we vooral aandacht voor de dader en het slachtoffer om het op te lossen. Dat is jammer, omdat juist de omstanders een cruciale rol spelen. Zij kunnen met hun reactie een positieve invloed hebben op zowel de dader als het slachtoffer van het pestgedrag:

• Zij kunnen de dader confronteren met hun gedrag en hem verantwoordelijk houden voor zijn actie. Dit kan de dader bewust maken van de negatieve impact van zijn pestgedrag op anderen. Soms kan groepsdruk helpen om de dader te overtuigen om zich anders te gedragen. Omstanders kunnen het pestgedrag ook melden aan het management, de vertrouwenspersoon of een collega, wat kan leiden tot maatregelen of interventies om het pesten te stoppen.
• Zij kunnen het slachtoffer van pesten emotionele steun bieden door diegene te troosten en gerust te stellen. Dit kan het slachtoffer helpen zich gesteund te voelen en minder geïsoleerd. Ook kunnen zij getuigenissen leveren van wat ze hebben gezien en gehoord. Daarnaast kunnen omstanders ingrijpen en proberen het pestgedrag te stoppen of het slachtoffer te beschermen.

Het is belangrijk om in het team aandacht te hebben voor de kracht die teamleden als omstanders hebben om pestgedrag te beïnvloeden. Want omstanders doen dit niet zo gemakkelijk uit zichzelf. Vaak is er vrees voor vergelding of dat de situatie erger wordt als ze actie ondernemen. Soms schamen mensen zich om het aan te kaarten, omdat ze denken dat het slachtoffer misschien iets heeft gedaan om het te veroorzaken. Vaak ook begrijpen mensen onvoldoende hoe schadelijk pesten kan zijn, zowel op korte als op lange termijn. Educatie, voorlichting en teamontwikkeling kunnen omstanders helpen begrijpen waarom het belangrijk is om pesten serieus te nemen en actie te ondernemen om het te voorkomen en te stoppen.

Kortom: het aanmoedigen van omstanders – of dit nu gaat om een klas of een team – om verantwoordelijkheid te nemen en op te treden tegen pesten, is van groot belang voor het voorkomen en aanpakken van pestgedrag en bij te dragen aan het creëren van een positieve en respectvolle leeromgeving.